De invloed van tijd op Champagne
▲ Het rijpen van een vintage Champagne in de kelder
Tijd kan, net als bij alle andere wijnen, invloed hebben op de aroma’s, smaak en structuur van Champagne. Frisse en fruitige aroma’s, die vaak in jongere Champagnes te vinden zijn, kunnen naar complexere aroma’s van honing, noten, gedroogd fruit en toast veranderen. De levendigheid van de mousse neemt af naarmate een Champagne langer rijpt en ook de kleur kan steeds dieper worden. Het proces gaat langzaam en subtiel, maar met de tijd kunnen de smaken en aroma’s zich prachtig ontwikkelen en leiden tot een ongeëvenaarde ervaring.
Maar let op, niet alle Champagnes kunnen zich op deze manier ontwikkelen. De invloed van tijd is divers en hangt met meerdere factoren samen.
Een misvatting is dat Champagne in de fles altijd mooier rijpt en beter wordt met de tijd. In het grootste deel van de gevallen is dit niet per se het geval. Zodra de gist uit de fles is en hij een kurk heeft gekregen, is in principe het rijpingsproces voorbij. Tot die tijd wordt de Champagne in de kelder van de producent tot in perfectie gerijpt. Ga ervan uit dat een Champagne alleen wordt vrijgegeven, wanneer het huis overtuigd is, dat hij daadwerkelijk perfectie heeft bereikt.
Uiteraard is smaak zeer persoonlijk. Wat het huis als perfect beschouwt, hoeft niet voor iedereen perfectie te betekenen. Wij persoonlijk hebben een aantal keer meegemaakt dat een non-vintage Champagne direct na aankoop, naar onze mening, te jong smaakte. Natuurlijk weet je nooit of zo’n Champagne gunstig zal ontwikkelen als je hem laat liggen, maar in veel gevallen was dit bij ons wel zo. Na een half jaar (of soms een jaar), waren de frisse en soms ietwat zurige aroma’s ontwikkeld tot zachtere tonen. Alhoewel het vaak minimale veranderingen zijn, kan het toch voor een andere smaakbeleving zorgen.
Hoe weet je welke Champagne je wel of niet kan laten liggen?
Dat is een lastige kwestie en hangt met verschillende factoren samen. Hieronder volgen een aantal belangrijke.
Vintage vs. Non-Vintage
▲ Champagne William Saintot Vintage 2000
Non-vintage Champagnes hebben vaak minder potentie zich te ontwikkelen met de tijd, terwijl vintages mooi door kunnen rijpen.
Hoe dat kan? Een vintage Champagne is samengesteld uit de druivenoogst van één jaar. Vaak een uitzonderlijk jaar, gemaakt van hoge kwaliteit druiven. Met het oog op kwaliteit en perfectie kan de producent de rijping zo optimaal mogelijk laten verlopen om de gewenste eigenschappen binnen een Champagne te ontwikkelen. Een non-vintage Champagne is juist samengesteld uit druiven geoogst in verschillende jaren. Deze diversiteit maakt het lastig om de optimale rijpingsprocedure te vinden.
Mocht je je fles Champagne graag willen bewaren; non-vintage Champagnes kunnen ongeveer 2 tot 3 jaar bewaard worden en vintage Champagnes 5 tot 10 jaar mits alle omstandigheden optimaal zijn. Nog beter is om na te vragen hoe lang de Champagne in kwestie in de kelders heeft gerijpt voordat de kurk erin ging. Over het algemeen geldt dat de Champagne even lang te bewaren is, als dat hij in de kelder heeft gerijpt.
Maar, er zijn ook een hoop uitzonderingen. Echt bijzondere Champagnes van uitzonderlijke kwaliteit gaan soms wel decennia mee en ontplooien zich tot superieure Champagnes. Het is daarom altijd handig om even na te vragen welk soort Champagne je in handen hebt en wanneer je hem het beste kunt drinken. Een aantal extra jaren in de kelder kan tot een compleet andere smaakbeleving leiden.
Druivenras
Bestaat je Champagne uit meer dan één derde Pinot Meunier? Dit druivenras ontwikkelt zich sneller en heeft een korte piek, waardoor hij minder lang houdbaar is. Niet echt geschikt om een aantal jaar te laten rijpen dus. Champagnes gemaakt van Pinot Noir druiven of Chardonnay druiven zijn langer houdbaar. Zo zijn de allerbeste blanc de blancs (100% Chardonnay) tot wel 25 jaar te bewaren na dégorgement. Velen vinden het een schande om dit soort Champagne binnen de eerste 10 jaar te drinken na dégorgement. Simpelweg omdat de ontwikkeling dan pas begint.
Kwaliteit
Het gaat om zowel de kwaliteit van de druiven, als van het gehele proces.
De kwaliteit van de druiven wordt mede bepaald door het weer. Was het weer in een bepaald jaar optimaal, zou het zomaar een vintage Champagne kunnen produceren. Maar ook de locatie van de wijnvelden bepaalt de kwaliteit van de druiven.
Er zijn namelijk een aantal superieure dorpen binnen de Champagne; onderverdeeld in de categorieën Premier Cru en Grand Cru. De wijnvelden in deze dorpen beschikken in alle opzichten over de meest ideale omstandigheden (o.a. geografische) voor de druiven. De Cru dorpen scoren het laagst en beschikken over minder goede omstandigheden.
Een Grand Cru Champagne proberen?
Belangrijker is wat er met de druiven wordt gedaan. Zo zijn er producenten die bijvoorbeeld een langzamere productiemethode hanteren door bijvoorbeeld de fermentatie op een hele lage temperatuur te laten plaatsvinden. Zo’n uitvoerige productiemethode kan leiden tot een hoge kwaliteit Champagne en een betere conservering van de Champagne.
Prestige Champagnes zijn over het algemeen de beste Champagnes van het huis. Alleen de beste velden en meest kostbare druiven worden geselecteerd en zijn meestal afkomstig uit de Grand Cru of Premier Cru dorpen. Daarnaast zijn sommige Prestige Champagnes geproduceerd uit één oogst, dus vintages. Natuurlijk zit er ook meer tijd en moeite in het productieproces van dit soort Champagnes. Zo is het productieproces met uiterste zorgvuldigheid uitgestippeld, duurt het proces langer en wordt de Champagne vaak voor een langere periode in de kelder gerijpt (langer dan vijf jaar).
Een Prestige (Premier Cru) proberen?
Flesformaat
Champagne is beschikbaar in verschillende flessen, van 185 cl tot wel 30 liter per fles! Het flesformaat speelt een belangrijke rol in het rijpingsproces en de houdbaarheid van Champagne. De reguliere 0,75 liter fles is onder de juiste omstandigheden goed te bewaren. Flesjes kleiner dan de reguliere fles zijn bestemd voor directe consumptie. De best houdbare fles is de magnum fles van 1,5 liter. De verhouding tussen Champagne en lucht is optimaal; een magnum fles bevat twee keer zoveel wijn als een normale fles van 0,75 liter, maar bevat ongeveer dezelfde hoeveelheid lucht.
▲ Oversized bottles
Zuurstof breekt moleculen in de Champagne af zodra deze met elkaar in contact komen. Met een beetje oxidatie kan de Champagne net iets mooier en complexer ontwikkelen. Te veel kan de Champagne ruïneren.
Waarom dan niet nog grotere flessen? Deze zijn meestal samengesteld uit meerdere magnums. Tijdens het vullen van de grotere flessen, komt de Champagne kort in aanraking met zuurstof. De kans op oxidatie is daarom groter. Deze manier van oversized bottles produceren, wordt trouwens niet altijd gehanteerd. Er zijn ook producenten die het rijpingsproces wèl in een grote fles laten plaatsvinden. Wederom is het verstandig om na te vragen welke type je in handen hebt.
Datum van dégorgement
▲ Dégorgement datum op het Champagnelabel
Heb je geen idee hoe oud de Champagne is die je op het punt staat te kopen? Kijk dan even op de achterkant van het label. Tegenwoordig zetten veel Champagneproducenten de datum van dégorgement op het label. Deze datum geeft aan wanneer de fles uit de kelder is gehaald en gekurkt is. Klaar voor consumptie.
Is de fles kortgeleden gekurkt? Dan is hij waarschijnlijk nog fris en jong. Is de dégorgement datum langer geleden? De Champagne heeft zich wellicht enigszins ontwikkeld. Belangrijk is, dat je extra aandacht schenkt aan de omstandigheden waarin de fles heeft gelegen. Hoe langer een fles ligt, hoe groter de kans dat hij is aangetast door omgevingsinvloeden.
Ontzettend belangrijk is dus om je fles te kennen. Wat zit er precies in? Welk soort Champagne is het? Hoe groot is de fles? Wanneer was de dégorgement? En wat is er tussen die datum en het heden allemaal met de fles gebeurd? Onder welke omstandigheden heeft de Champagne gelegen en hoe heb je de fles zelf bewaard?
Conclusie:
Iedere Champagne is anders en zo ook is de invloed van tijd zeer divers. Champagne is in principe klaar om te drinken zodra het de kelder verlaat. Vintages en Premium Champagnes (zoals de Prestige) zijn langer te bewaren en kunnen zich potentieel ontwikkelen tot mooiere Champagnes, mits alle omstandigheden optimaal zijn (en zijn geweest). Probeer de datum van dégorgement te achterhalen en houd rekening met de druivensamenstelling en grootte van de fles, aangezien dit het rijpingsproces beïnvloedt.
Al het hierboven omschreven is slechts een richtlijn. Iedere Champagne is anders en er zijn een hoop uitzonderingen. Laat je dus goed informeren en proef. Dat is de enige manier om meer te leren over de invloed van tijd op Champagne en jouw smaak te ontdekken.